Nhiệm vụ:

Van hằng nhiệt (Thermostats) có nhiệm vụ đóng đường nước hoặc dầu đến két làm mát làm mát khi nhiệt độ của hệ thống thấp dưới mức quy định và đóng đường bypass bắt buộc qua két làm mát khi nhệt độ hệ thống cao hơn mức quy định.

Nhờ đó làm cho hệ thống khi khởi động nhanh chóng tăng lên tới nhiệt độ làm việc, ổn định nhiệt độ , đảm bảo tính kinh tế và tránh gây ô nhiễm môi trường ở giai đoạn đầu động cơ làm việc.

Trên hình bên dưới là các lõi van nhiệt của hệ thống cấp dầu bôi trơn hộp giảm tốc máy nghiền (Nhà máy xi măng) hoạt động ở nhiệt độ từ 37,5 - 47oC.


Cấu tạo và nguyên lý làm việc

a. Sơ đồ cấu tạo (hình 1)

Ở đây mình xin lấy ví dụ cấu tạo cụ thể của một van nhiệt của hệ thống nước làm mát trên ô tô.

+ Van được lắp trên đường dẫn nước từ nắp máy ra két làm mát
+ Môi chất công tác là hạt paraphin rắn chứa trong xi lanh của van.
+ Trên xi lanh có gắn cánh van, lò xo hồi vị luôn ép van đóng.


b. Nguyên lý làm việc

+ Ở nhiệt độ bình thường lò xo hồi vị đẩy xi lanh mang cánh van đi lên làm van đóng, nước không qua van hằng nhiệt. Khi nhiệt độ động cơ đạt nhiệt độ làm việc, Parapin giãn nở thắng sức cản lò xo đẩy xi lanh xuống làm mở van và mở thông đường nước từ động cơ ra két làm mát (trên két thường ghi trị số nhiệt độ mở van khoảng 85 - 90oC hoặc cao hơn )


2. Hư hỏng, kiểm tra, sửa chữa

a. Hư hỏng

- Độ đàn hồi thân van và cơ cấu cánh van làm việc kém, do các chất chứa trong thân van bị rò rỉ dẫn đến hiện tượng van không mở hoặc mở không đủ gây nóng máy khi động cơ làm việc với công suất lớn, có trường hợp van không đóng khi nhiệt độ nước còn thấp khiến động cơ chạy lâu mới đạt nhiệt độ làm việc, làm tăng ô nhiễm môi trường và tiêu hao nhiều nhiên liệu.

b. Kiểm tra, sửa chữa

Khi van hằng nhiệt bị hỏng, nó sẽ ngăn nước làm mát lưu thông trong toàn bộ hệthống ở nhiệt độ làm việc của động cơ bởi nó luôn đóng lại hoặc không thể ngăn nước làm mát lưu thông qua két nước do không thể tự đóng lại khiến động cơ làm việc ở nhiệt độ thấp lâu quá mức cần thiết. Nếu van hằng nhiệt không mở ra nó sẽ làm cho nước mát chỉ lưu thông trong động cơ, gây ra một số hư hỏng trong hệ thống (đèn check động cơ sẽ sáng lên). Khi van hằng nhiệt bị kẹt nó khiến cho động cơ nóng lên rất nhanh, thông thường chỉ sau khoảng từ 5 đến 15 phút sau khi chạy. Hãy kiểm tra các nguyên nhân hư hỏng khác như rò rỉ nước mát và tháo van hằng nhiệt (thường ở cuối ống dẫn nước từ két vào độngcơ) nếu không chắc chắn vị trí của van thì hãy tham khảo sổ tay sửa chữa đi kèm.

Khi đã tháo van hằng nhiệt ra, hãy kiểm tra tình trạng thân van, kiểm tra các vết nứt hay gẫy và kiểm tra xem nó đã đóng hoàn toàn chưa. Nếu van này vẫn mở thì chứng tỏ van đã bị hỏng và cần thay thế.
Để kiểm tra khả năng làm việc của van hằng nhiệt, hãy chuẩn bị một ca nước đủ rộng và sâu để đựng vừa van, một bếp đun.

Quy trình kiểm tra:


Để kiểm tra một van hằng nhiệt cần phải tháo cụm van này ra. Dùng ca đựng nước đã chuẩn bị sẵn để hứng nước làm mát khi tháo hoàn toàn van hằng nhiệt ra. Tiếp theo dùng một đồng hồ đo nhiệt (nhiệt kế) đặt vào trong khay nước cùng với van hằng nhiệt. Nhiệt kế sử dụng phải chịu được nước sôi ở nhiệt độ cao. Dùng bếp hoặc còng đốt 1000W để đun nước làm mát trong khay, đồng thời quan sát nhiệt kế. Van hằng nhiệt vẫn phải đóng cho đến khi nước sôi đạt đến 190oF. Ở nhiệt độ này van mới bắt đầu mở ra và mở hoàn toàn khi nước đạt đến khoảng 195oF. Nếu van hằng nhiệt vẫn đóng kín trong khi nước bắt đầu sôi thì chứng tỏ van này đã bị hỏng và cần phải thay thế. Nếu van hằng nhiệt vẫn mở mà không co lại được thì cũng cần phải thay thế.

Lưu ý: Đừng bao giờ khởi động xe nếu không có van hằng nhiệt bởi van này hoạt động tương tự như một hệ thống điều chỉnh lưu lượng. Nghĩa là van hằng nhiệt điều chỉnh dòng lưu lượng nước đi qua hệ thống làm mát. Nếu nước làm mát chảy qua két nước quá nhanh, sẽ không có đủ thời gian để truyền nhiệt cho két nước. Lý do này khiến động cơ bị quá nhiệt.